Disiplin kavramı genellikle çocuğun olumsuz davranışına tepki olarak cezanın kullanımı olarak algılanmaktadır ve bu yöntem çoğunlukla çocukların özgüvenlerini zedeler. Ancak Pozitif disiplin bu düşüncenin aksine, çocukların kendi davranışlarını kabul etmesine, sorumluluklar almasına ve kendi hareketlerini kontrol edebilmelerine yardımcı olan yönetim tekniğidir. Aynı zamanda pozitif disiplin, çocuklar toplumsal kuralları öğrenirken kendileri hakkında iyi şeyler hissetmelerine de olanak sağlamaktadır.
Disiplin ve sevgi, disiplin ve anlayış genellikle birbirine zıt kavramlar gibi algılansa da böyle olmak zorunda değildir. Pozitif disiplinde amaç çocuğunuz yanlış bir şey yaptığında onun üzerinde otorite kurmak, çocuğunuzu kontrol etmek değil, çocuğunuzun ruh sağlığının yerinde olması için ona gereken temeli sağlamaktır. Ancak bu yöntem sayesinde çocuğunuz olumlu davranışlar geliştirerek olumsuzları kademeli olarak ortadan kaldırabilecektir.
Peki, etkili bir disiplin için neler yapılabilir?
- Çocuğunuzla oynamak, konuşmak ve sadece birbirinizle vakit geçirmek sağlıklı bir ilişki kurmak için önemlidir. Ayrıca, çocuğunuza gün boyu yaşadığı duyguları hakkında konuşmak için zaman ayırmak da yararlıdır. Önce siz gün içinde neler yaşadığınızı ve yaşadıklarınız karşısında neler hissettiklerinizi anlatıp sonra ona gün içinde ne zaman üzgün hissettiğini ve ne zaman en mutlu olduğunu sorabilirsiniz. Bu sayede hem bu duygularını çocuğunuza öğretebilir hem de birbirinizi daha yakından tanıyabilirsiniz.
- Sadece ‘yapma’ demek çocukları çaresiz bırakabilir. Çocuğunuza doğru davranış biçimini nasıl seçeceğini öğretebilirsiniz. Örneğin, “Kardeşinle kavga ettiğinde ona vurmak yerine gelip benimle konuş ve birlikte bir çözüm yolu bulalım” diyebilirsiniz.
- Çocuğunuzun davranışlarına odaklanarak onları içtenlikle takdir etmek de önemlidir.
Onlarda gözlemlediğiniz olumlu davranışları teşekkür ederek, gülümseyerek, ne kadar iyi bir iş yaptığını anlatarak ona zaman ayırmak olumlu davranışın tekrar edilmesini ve çocuğunuzun kendisini iyi hissetmesini sağlayacaktır. Ayrıca, olumsuz davranışlar ortaya çıktığında görmemezlikten gelmek ve sabırlı olmak, çocuğunuzun bu davranışının ona bir şey kazandırmadığını anlamasına yardımcı olacaktır.
- Çocuğunuza hayal kırıklıklarıyla ya da zor durumlarla ve duygularla başa çıkmayı öğretmeniz de oldukça önemlidir. Eğer sorun daha ortaya çıkmadan bazı stratejiler geliştirirseniz çocuğunuz gerçek sorunla karşılaştığında ne yapması gerektiğini bilecektir.
- Çocuğunuzun sorumluluk sahibi bir birey olarak yetişebilmesi için sınırları vurgulamak önemlidir. Sınırlar vurgulanırken dikkat edilmesi gereken önemli nokta ise kuralların bir kaç kelimeyle ifade edilebilecek kadar basit olmasıdır. Ayrıca çocuğunuza yapılmasını istemediğiniz şeyleri belirtirken yapılması istenenleri de açıklamanız gerekmektedir. Buna ek olarak, farklı yaşlardaki çocuklardan beklediğimiz davranışlar konusunda da gerçekçi olmamız gerekir. Onların gelişimsel dönemlerine uygun olan tutarlı ve uygun sınırlamalar, çocukların kendi davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olacaktır.
Unutulmamalıdır ki bu ebeveynler ve çocuklar için bir öğrenme sürecidir ve bu süreçte hala bazı yanlış davranışlar ortaya çıkabilir. Önemli olan çocuğunuzu anlamaya, kendinizi onun yerine koymaya çalışmak ve her ne olursa olsun aramızdaki duygusal bağı zedelememektir.
Psk. Dan. Aylin Koçcu