Doğumdan itibaren ilk sosyal ilişkilerini ailesi ile birlikte yaşayan çocuk için, okul öncesi eğitimin başlamasıyla birlikte etkileşimde bulunacağı sosyal çevreye, öğretmen ve akranlar da dâhil olmaktadır.
İletişimin, sosyal, dil becerilerinin, kendilik değerinin gelişimi açısından önemli yıllar olarak kabul edilen okul öncesi dönemde çocuklar, akranlarıyla farklı sosyal deneyimleri paylaşmaktadırlar. Arkadaşlık ilişkileri, sosyal, bilişsel, duygusal ve fiziksel gelişimi desteklemesi, sosyal, duygusal destek sağlaması sebebiyle çocuklar açısından önemlidir. Ayrıca ilk defa okul ortamıyla tanışan çocuk için, okula uyum sağlamada akran ilişkilerine ihtiyaç vardır. Çocuklar bu ilişkiler içinde kendileri hakkında geri bildirim alır, böylece kendileri hakkında algılar oluştururlar.
Arkadaş ilişkileri yaş ve cinsiyet faktörlerine göre değişiklik gösterir. Bebekliğin 2. Ayından itibaren çevreyi belirgin bir şekilde izleme, diğer insanlara karşı oluşan duygusal tepki ve gülümseme, bebeğin duygusal ifadesinin ilk belirtisidir. Bağımsızlığını kazanmaya başlayan 2 yaşındaki çocuklar genellikle yan yana fakat ayrı oyun oynarlar. Bunun sebebi bu dönemde görülen, “benmerkezcilik” sosyal ilişkilerine yansır. 2 yaşındaki bir çocuk oyun arkadaşını sıklıkla değiştirebilir. Bir gün çok sevdiği arkadaşının ismini ertesi gün anmayarak, bir başka arkadaşından daha sevgi dolu bahsedebilir. Arkadaş ilişkileri kısa sürelidir. 3-4 yaşlarında, daha paylaşımcı ve sosyalleşmeye açık bir arkadaşlık ilişkisi kurabildikleri gözlemlenebilir. Hemcinsleri ile kurulan ilişkilerde gerçek yaşamdaki gözlemlerine yer vermektedirler. 5-6 yaşlarda arkadaş sayılarında artış vardır ancak yakın gördüğü bir ya da iki arkadaşı vardır. Bu yaşta arkadaş grupları farklı cinsiyetteki kişilerden oluşmaktadır.
Akranlarıyla birlikte olan çocuğun bilişsel ve empati becerileri gelişir; işbirliği ve rekabet içeren etkinliklere katılmayı öğrenir. Arkadaşlık ilişkileri, çocukların paylaşım ve işbirliği içinde bir arada olmalarını desteklemekle birlikte, kişiler arası ilişkiler için gerekli bilgi ve becerileri kazanmalarında, problem çözmelerinde ve sorunlarla başa çıkmalarında önemli rol |oynamaktadır. Çocuğun olumlu özelliklerini geliştirmek ve doğru yönlendirmek amacıyla arkadaşlar edinebileceği ortamlar hazırlamak önemlidir. Beraber oyun oynayacağı, paylaşmayı ve yardımlaşmayı öğreneceği arkadaşların olduğu ortamlar çocuğun gelişimini destekler ve gerçek anlamda hayata hazırlar.
Psikolog Zeynep KARACA